Zamawiający mają obowiązek wprowadzania do długoterminowych umów mechanizmów umownych, które uwzględniałyby wpływ czynników zewnętrznych, jak zmiana cen materiałów lub kosztów na rentowność realizowanego zamówienia. Obowiązek stosowania klauzuli waloryzacyjnej dotyczy umów zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy.
Co mówią przepisy PZP?
Zgodnie z art. 439 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych umowa, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy, zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego Wykonawcy, w przypadku zmian cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Regulacja ta zmierza do zachowania równowagi kontraktowej między Zamawiającym a Wykonawcą, zobowiązując do rozłożenia między stronami ryzyk gospodarczych, będących następstwem zmian cen materiałów lub kosztów zachodzących w toku realizacji zamówienia.
Nierównomierne rozłożenie ryzyka
W omawianym wyroku KIO z 24 sierpnia 2022 r. (KIO 2063/22) Zamawiający w załączniku do SWZ „Projektowane zmiany umowy” przewidział zmianę wynagrodzenia Wykonawcy w trakcie realizacji zamówienia. Zmiana ta jednak mogła nastąpić w przypadku zmiany cen materiałów bezpośrednio związanych z realizacją zamówienia, po minimum 20% zmianie cen w stosunku do wskazanych w kalkulacji wstępnej.
Ponadto rozpoznanie stosownego wniosku do Wykonawcy, i w konsekwencji możliwość wprowadzenia zmiany wynagrodzenia, uzależnione zostało od przedstawienia kompletnej, precyzyjnej, rzetelnej i szczegółowej kalkulacji kosztów realizacji usługi, w tym kosztów poniesionych na zakup materiałów wraz z dokumentami potwierdzającymi dane kalkulacyjne (w tym wzrost cen materiałów). Jednocześnie Zamawiający określił możliwość pierwszej zmiany wysokości wynagrodzenia należnego z tytułu realizacji zamówienia po upływie 6 miesięcy od daty zawarcia umowy, a każdego kolejnego wniosku dopiero po upływie 12 miesięcy od dnia dokonania ostatniej zmiany umowy.
Zamawiający nie określił poziomu szczegółowości kalkulacji ani elementów składowych, jakie mają zostać przedstawione, jednocześnie zastrzegając, że nieprzekazanie przedmiotowych kalkulacji albo przekazanie kalkulacji niekompletnej, nieprecyzyjnej lub nierzetelnej będzie stanowić podstawę do odmowy uwzględnienia wniosku o zmianę wynagrodzenia umownego z uwagi na brak możliwości realnej weryfikacji wniosku tj. ustalenia wpływu zmian na koszty realizacji zamówienia.
Zbyt szczegółowe i nieprecyzyjne klauzule waloryzacyjne
Powyższe zapisy były nieprecyzyjne i powodowały, że możliwość waloryzacji wynagrodzenia uzależniona została od przedłożenia bliżej nieskonkretyzowanej kalkulacji, czyli de facto od wolicjonalnej decyzji Zamawiającego i swobodnej oceny przez niego, czy przedstawiona kalkulacja jest wystarczająco szczegółowa.
Zmiana wysokości wynagrodzenia ze względu na cenę materiałów bezpośrednio związanych z realizacją zamówienia może nastąpić po raz pierwszy po 6 miesiącach świadczenia usług, zaś każda kolejna zmiana dopiero po 12 miesiącach, przy czym zmiana wysokości wynagrodzenia ma obowiązywać od daty złożenia umotywowanego i udokumentowanego wniosku.
Powyższy zapis jest niezgodny z celem jakiemu ma służyć klauzula waloryzacyjna, dostosowanie cen materiałów i kosztów wykonania zamówienia do ich rzeczywistych wartości, zmniejszające ryzyko nienależytej realizacji świadczenia.
Podsumowanie
Ustawodawca kierunkowo wskazał, że klauzula waloryzacyjna powinna zawierać zasady wprowadzenia zmian wysokości wynagrodzenia należnego Wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia. Zasady te powinny realnie umożliwiać rozłożenie między stronami ryzyk gospodarczych w przypadku zmian cen materiałów lub kosztów.
Zespół kancelariiSzołajski Legal Groupod lat pomaga stronom biorącym udział w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych. Chętnie pomożemy w Twojej sprawie. Jeśli jesteś zainteresowany współpracą z nami, zapraszamy do kontaktu.
