Zgodnie z art. 3531 kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Zakres stosowania zasady swobody umów
Nie jest uzasadnionym powoływanie się na art. 3531 k.c. w celu doprowadzenia do nadania przyszłym postanowieniom umownym brzmienia względniejszego dla Wykonawcy. – uznała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 4 lutego 2019 r. (w sprawie o sygnaturze akt KIO 51/19).
Jak wyjaśniła Izba, nie jest bowiem tak, że postanowienia umowy przez sam fakt, że z różnych względów nie są korzystne w ocenie Wykonawców, są sprzeczne z naturą stosunku lub zasadami współżycia społecznego, czy też naruszają równowagę stron.
„Celem postępowania o zamówienie publiczne jest przede wszystkim realizacja uzasadnionych potrzeb Zamawiającego, a nie umożliwienie Wykonawcy ukształtowania dogodnych warunków, w tym dotyczących warunków realizacji przedmiotu zamówienia.” (KIO 51/19)
Zapis o karze umownej. Jaka kara jest rażąco wygórowana?
Jednocześnie w tym samym orzeczeniu KIO odniosła się do kwestii kar umownych określanych w umowach o realizację zamówienia publicznego. Zdaniem Izby kara umowna może stanowić nie tylko surogat odszkodowania, ale jej celem może być również zmotywowanie Wykonawcy do prawidłowego wykonania zobowiązania.
„Powyższe wywrze skutek tylko w sytuacji, gdy przewidziana kara będzie dolegliwa dla Wykonawcy.” (KIO 51/19)
W mojej ocenie warto wskazać, że Izba w wydanym wyroku podpowiedziała jaka kara umowna winna być uważana za wygórowaną. Jest to cenna wskazówka dla stron postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, aby mogły świadomie i skutecznie negocjować warunki umowy.
„O karze rażąco wygórowanej można mówić w sytuacji, gdy wysokość kar przekracza granice motywacji Wykonawcy do realizacji zamówienia i stanowi podstawę dla Zamawiającego do wzbogacenia się.” (KIO 51/19)
