Prawomocne skazanie członków organów Wykonawcy lub prokurentów za przestępstwo powoduje wykluczenie Wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. W zależności od wagi przewinienia wykluczenie to może mieć charakter obligatoryjny bądź fakultatywny (według uznania Zamawiającego).

Krąg podmiotów, o których mówi ustawa

Z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się Wykonawcę, jeżeli za przestępstwo skazano (art. 24 ust. 1 pkt 14) oraz ust. 5 pkt 6) PZP):

• urzędującego członka organu zarządzającego,
• urzędującego członka organu nadzorczego,
• wspólnika spółki jawnej lub partnerskiej,
• komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo akcyjnej,
• prokurenta.

Obligatoryjne wykluczenie Wykonawcy

Art. 24 ust. 1 pkt 14) wskazuje, że Wykonawca zostanie wykluczony z postępowania jeśli choć jedna ze wskazanych wyżej osób została prawomocnie skazana za przestępstwo, które zostało wymienione w poprzedzającym punkcie tj. pkt 13).

Przedstawiony katalog przestępstw, skutkujących obligatoryjnym wykluczeniem Wykonawcy jest zamknięty. Zalicza się do nich m.in.:

• 165a k.k. – finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym,
• 183 k.k. – nieodpowiednie postępowanie z odpadami,
• 218 k.k. – złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika,
• 219 k.k. – niezgłoszenie osoby wykonującej pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego,
• 270 k.k. – fałszerstwo materialne,
• 286 k.k. – oszustwo.

Fakultatywne wykluczenie Wykonawcy

Poza obligatoryjnym wykluczeniem Wykonawcy, prawo zamówień publicznych przewiduje także wykluczenie fakultatywne (art. 24 ust. 6). Do takiego wykluczenia będzie mogło dojść, jeżeli jedna z osób, o których wspominałem na wstępie, została prawomocnie skazana za wykroczenia o których mowa w pkt 5.

Z postępowania o udzielenie zamówienia Zamawiający może wykluczyć Wykonawcę, jeżeli prawomocnie jedną z osób skazano za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenie przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny nie niższą niż 3000 zł.

Fakultatywne wykluczenie dotyczy wykroczeń a nie przestępstw. A zatem, ciężar dokonanych czynności jest w tym przypadku mniejszy.

Szanse, aby uniknąć wykluczenia

Wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie ust. 1 pkt 13) i 14) oraz 16-20 lub ust. 5, może przedstawić dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności (art. 24 ust. 8)

Przepis ten zakłada, że Wykonawca może udowodnić i) naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem lub przestępstwem skarbowym, ii) zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę lub naprawienie szkody, iii) wyczerpujące wyjaśnienie stanu faktycznego oraz współpracę z organami ścigania oraz iv) podjęcie konkretnych środków technicznych, organizacyjnych i kadrowych, które są odpowiednie dla zapobiegania dalszym przestępstwom lub przestępstwom skarbowym lub nieprawidłowemu postępowaniu Wykonawcy.

Ostateczna decyzja o odrzuceniu oferty Wykonawcy należy jednak do Zamawiającego.

Jak udowodnić brak skazania?

Chcąc udowodnić, że wskazane w ustawie osoby nie zostały prawomocnie skazane, należy uzyskać dla nich zaświadczenie o niekaralności.

Wykonawcy powinni pamiętać o tym obowiązku! Dzięki przedstawieniu zaświadczenia o niekaralności nie dopuszczą do odrzucenia ich oferty przez Zamawiającego. Ma to szczególne znaczenie dla członków rad nadzorczych oraz prokurentów, dla których obowiązek ten powstał wraz z nowelizacją prawa zamówień publicznych w lipcu 2016 roku.