Jedną z przyczyn unieważnienia postępowania przez Zamawiającego może być przypadek, w którym cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą Zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Jednak nawet w takim przypadku Zamawiający ma możliwość zwiększenia tej kwoty do ceny najkorzystniejszej oferty (art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP).
Warunki skorzystania z możliwości unieważnienia postępowania
Unieważnienie postępowania przez Zamawiającego, w oparciu art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP jest możliwe po spełnieniu dwóch warunków.
Po pierwsze, musi dojść do oceny złożonych ofert i spośród nich musi zostać wybrana oferta najkorzystniejsza. Kiedy już jest znana wartość najkorzystniejszej oferty, Zamawiający ocenia jej wysokość pod kątem kwoty jaką był gotowy przeznaczyć na dane zamówienie. Jeśli oferta będzie przekraczała zakładany budżet, może on – ale nie musi – zwiększyć jego wartość. Jeśli tego nie uczyni, postępowanie może zostać unieważnione.
A zatem, dwie konieczne przesłanki to:
- wybór najkorzystniejszej oferty, przewyższającej zakładany budżet, oraz
- brak skorzystania z uprawnienia do zwiększenia wysokości budżetu przez Zamawiającego.
Zwiększenie budżetu prawem, nie obowiązkiem Zamawiającego
Zwiększenie budżetu jest uprawnieniem Zamawiającego, nie jego obowiązkiem. Potwierdziła to Krajowa Izba Odwoławcza m.in. w wyroku z 22 maja 2015 r. (sygn. akt KIO 961/15). Izba orzekła, że konstrukcja i treść art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP nie nakłada na Zamawiającego bezwzględnego obowiązku zwiększenia brakującej kwoty dofinansowania, lecz daje Zamawiającemu uprawnienie do poszukiwania dodatkowych środków finansowych.
„Z treści art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP. nie sposób wywieść jakichkolwiek podstaw prawnych, które pozwalałaby na zobowiązanie Zamawiającego, do zwiększenia środków na sfinansowanie zamówienia. To Zamawiający, nie Wykonawca, ponosi wyłączną odpowiedzialność za gospodarowanie środkami publicznymi w sposób celowy i oszczędny i skoro według jego oceny nie ma obecnie możliwości zwiększenia środków na realizację zamówienia, to nie można mu robić z tego powodu zarzutu.”
Jak radzić sobie z częścią zamówienia?
Jak potwierdza orzecznictwo KIO, poszczególne części zamówienia również podlegają zasadom określonym w art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP. Części zamówienia traktowane są bowiem jako oddzielnie zamówienia! Uzasadnia się to tym, iż składa się na nie odrębne oferty, oddzielnie dokonuje się wyboru najkorzystniejszej oferty, czy też, że Zamawiający podpisuje oddzielne umowy na każdą część.
Podsumowanie
Na zakończenie chcę podkreślić, że celem postępowania prowadzonego przez Zamawiającego nie jest zakup produktu, czy nabycie usług za wszelką cenę, lecz pozyskanie przedmiotu zamówienia na samodzielnie ustalonych warunkach i kalkulacjach – w ustalonym uprzednio budżecie (tak np. KIO 694/15).
Jak wskazała KIO w wyroku z 16 lipca 2015 r. (sygn. akt KIO 1375/15) nie jest rolą Wykonawców i organów orzekających w sprawie zamówień publicznych decydowanie za Zamawiającego, w jaki sposób winien gospodarować swoimi środkami oraz orzekanie o jego możliwościach finansowych.
