Zasada jednoznacznego opisu przedmiotu zamówienia została określona wprost w prawie zamówień publicznych. Jej celem jest ułatwienie oceny ofert Wykonawców oraz zapewnienie zachowania zasady uczciwej konkurencji. W wyroku KIO 64/22 z 28 stycznia 2022 r. Izba wypowiedziała się, w jaki sposób należy rozumieć zasadę uczciwej konkurencji w kontekście przepisów o jednoznacznym opisie przedmiotu zamówienia.
Ograniczenie konkurencji możliwe w dwóch przypadkach
Zgodnie z PZP, przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty. Dodatkowo, przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję. W szczególności przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego Wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych Wykonawców lub produktów.
Powyższa zasada opisu przedmiotu zamówienia może zostać ograniczona przez Zamawiającego ze względu na realizację potrzeb jednostek publicznych. Izba podkreśliła jednak, że takie obiektywne potrzeby publiczne muszą być:
1. skonkretyzowane,
2. Zamawiający powinien wykazać, że ich realizacja może nastąpić wyłącznie drogą ograniczenia konkurencji na rynku.
Wystarczy udowodnić prawdopodobieństwo naruszenia konkurencji
Jak wskazała Izba, aby mówić o naruszeniu przytoczonych regulacji nie jest wymagane pełne udowodnienie naruszenia konkurencji. Wystarczające jest udowodnienie możliwości wystąpienia takiego naruszenia, a więc jego prawdopodobieństwa. Nie oznacza to jednak braku obowiązku udowodnienia okoliczności, do których odsyła przepis. Powołane prawdopodobieństwo niedozwolonego ograniczenia uczciwej konkurencji musi więc być rzeczowe, realne i przede wszystkim wykazane. W szczególności, w ocenie Izby, dla wykazania powyższego nie jest wystarczające samo podniesienie, iż produkt oferowany przez Wykonawcę nie spełnia wymagań określonych w SWZ.
Okoliczność, że na rynku występują Wykonawcy nieprodukujący danego przedmiotu zamówienia lub dla których jego realizacja jest utrudniona czy nieopłacalna, nie przesądza wcale o możliwości naruszenia zasady uczciwej konkurencji. Dla stwierdzenia takiego naruszenia niezbędne jest zbadanie i ocena, co najmniej kilku okoliczności. W szczególności mowa tu o zbadaniu kształtu rynku, którego zamówienie dotyczy oraz skutków ograniczenia konkurencji dla ilości potencjalnych Wykonawców mogących ubiegać się o uzyskanie zamówienia.
Na koniec należy przypomnieć, że do Zamawiającego stosuje się ten sam obowiązek dowodowy wykazania obiektywnych i rzeczywistych potrzeb uzasadniających ograniczenie konkurencji, jaki ma zastosowanie do Wykonawcy w zakresie wykazania możliwości naruszenia konkurencji.
Podsumowanie
Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący. Wyjątkiem od powyższej zasady jest możliwość ograniczenia przedmiotu zamówienia przez Zamawiającego, ze względu na realizację potrzeb jednostek publicznych.
Zasadność takiego ograniczenia, tak samo jak zarzut złamania zasady uczciwej konkurencji, wymaga uprawdopodobnienia.
Kancelaria Szołajski Legal Group wspiera Wykonawców i Zamawiających na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jeśli potrzebujesz praktycznej pomocy, zapraszamy do kontaktu!
