W zamówieniach publicznych można spotkać się z uwzględnieniem przez Zamawiającego prawa opcji. W polskim prawie dotyczy ono tylko zamówień na usługi lub dostawy. Wprowadzenie prawa opcji do PZP stanowiło implementację Dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 r.
Jednakże, ani dyrektywa, ani ustawa nie definiują samego pojęcia prawa opcji. W ustawie PZP spotykamy się z nim tylko w art. 34 ust. 5, który stanowi, że jeżeli zamówienie na usługi lub dostawy przewiduje prawo opcji, przy ustaleniu wartości zamówienia uwzględnia się największy możliwy zakres tego zamówienia z uwzględnieniem prawa opcji.
Czym jest prawo opcji?
W przypadku braku definicji legalnych, należy kierować się znaczeniem specjalistycznym lub potocznym. W tym wypadku, biorąc także pod uwagę treść przytoczonego już art. 34 ust. 5 PZP, można stwierdzić, iż prawo opcji jest uprawnieniem Zamawiającego do wyznaczenia minimalnego zakresu prac, które w ramach zamówienia muszą zostać wykonane, a także dodatkowego zakresu prac, o które Zamawiający będzie miał prawo rozszerzyć przedmiot zamówienia.
Chociaż w polskim prawie, przepisów dotyczących prawa opcji praktycznie nie ma, Zamawiający, który chce wykorzystać to uprawnienie musi mieć na uwadze obostrzenia Urzędu Zamówień Publicznych.
Obostrzenia przy korzystaniu z prawa opcji
Opcjonalna część zamówienia, tak jak całe zamówienie, musi spełniać warunki przewidziane w ustawie w art. 29 ust. 1 PZP. Oznacza to, że przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Postulat „jednoznaczności i wyczerpującego charakteru opisu zamówienia” wiąże się z tym, że Wykonawca musi mieć możliwość oceny, jakie prace mogą być od niego wymagane w najszerszym zakresie i czy jego zasoby na to pozwalają.
Z powyższego wynika także, że Zamawiający musi nie tylko określić najwyższą możliwą wartość zamówienia, którą będzie mógł zapłacić. Musi także wskazać minimalną wartość zamówienia, do wypłaty której będzie zobowiązany. Ma to pozwolić Wykonawcom przygotowującym oferty na prawidłową kalkulację ceny ofertowej.
W końcu, Zamawiający musi pamiętać o tym, że prawo opcji jest realizowane w ramach jednej umowy kształtującej warunki wykonania zamówienia oraz warunki realizacji opcji. Jak podkreśla UZP, skorzystanie z prawa opcji nie stanowi więc zmiany umowy, czy też zawarcia dodatkowej umowy na nowych warunkach, ale jest realizacją umowy zawartej w zakresie ustalonym przez nią warunków poprzez złożenie przez Zamawiającego pisemnego oświadczenia woli w przedmiocie skorzystania z prawa opcji w określonym przez niego zakresie.
