Zamawiający ma obowiązek żądać od Wykonawców wniesienia wadium, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 PZP. Jednocześnie obowiązkiem Zamawiającego jest zwrócenie wadium wszystkim Wykonawcom niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub unieważnieniu postępowania, z wyjątkiem Wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, z zastrzeżeniem ust. 4a.
Zgodnie z art. 46 ust. 5 PZP Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli Wykonawca, którego oferta została wybrana:
- odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie,
- nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy,
- zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy.
W kwestii ostatniej przesłanki uprawniającej Zamawiającego do zatrzymania wadium wraz z odsetkami wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 24 stycznia 2018 r. (I ACa 862/17).
Sąd Apelacyjny podkreślił, że zgodnie z zasadą exceptiones non sunt extendendae (wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco), uprawienie to aktualizuje się w przypadku wyraźnej odmowy Wykonawcy do podpisania umowy, które musi przyjąć postać negatywnego oświadczenia woli i nie może być przedmiotem domniemania.
„Jednocześnie odmowa ta musi dotyczyć podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie, a zatem zgodnych z wymaganiami Zamawiającego.” (I ACa 862/17)
W ocenie Sądu, Zamawiający ma także prawo zatrzymać wadium w sytuacji, w której zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. Przyczyny te nie muszą być zawinione przez Wykonawcę.
„Konieczne jest natomiast ustalenie niemożliwości zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, która powinna mieć charakter obiektywny, tj. brak możliwości zawarcia umowy powinien istnieć niezależnie od tego, jaki Wykonawca (i jaki Zamawiający) znalazłby się w podobnej sytuacji i niezależnie od ich woli w tym zakresie.” (I ACa 862/17)
Podsumowanie
Kluczowa w przywołanym w artykule wyroku jest zasada, że wskazanych w art. 46 ust. 5 PZP wyjątków nie wolno interpretować rozszerzająco. Sąd w tym zakresie był jednoznaczny.
Pamiętajmy także, że zatrzymanie wadium na podstawie art. 46 ust. 5 ust. 1 PZP wymaga wyraźnego oświadczenia woli złożonego przez Wykonawcę.
Co ważne, oświadczenia woli o odmowie zawarcia umowy nie wolno domniemywać!
