Pandemia, rosnąca inflacja, zbrojna agresja Rosji na Ukrainie – wydarzenia ostatnich lat bardzo mocno uderzyły w rynki całego świata. Znacząco wrosły ceny surowców i zaburzone zostały łańcuchy dostaw. Wzrost cen paliw i materiałów budowlanych spowodowały znaczący wzrost kosztów po stronie Wykonawców.
W trudnej sytuacji znaleźli się szczególnie Ci Wykonawcy, których oferty zostały wybrane przed gwałtownymi zmianami cen a przez to uwzględniały inne, niższe koszty wykonania zamówienia. Należy jednak pamiętać, że w takich wypadkach, prawo zamówień publicznych przewiduje obligatoryjny mechanizm ochrony interesów Wykonawcy, co zostało wskazane przez Krajową Izbę Odwoławczą w wyroku KIO 620/22 z 24 marca 2022 r.
W PZP konkretne wskazania nt. zmian wynagrodzenia
Zgodnie z ustawą PZP, umowa na roboty budowlane lub usługi, zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy, obligatoryjnie ma zawierać postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego Wykonawcy. Mają one być stosowane w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia. Co więcej, ustawa wskazuje, że w umowie ma zostać określony:
-
poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów,
-
początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia,
-
sposób ustalania zmiany wynagrodzenia,
-
sposób określania wpływu zmiany ceny materiałów na koszt wykonania zamówienia,
-
określenie okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia Wykonawcy,
-
maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza Zamawiający.
Z powyższego wynika, że Zamawiający musi określić w umowie następujące elementy: w jakich okolicznościach może dojść do waloryzacji wynagrodzenia, od którego terminu będzie ona możliwa, opisać sposób zmiany wynagrodzenia i metodę przeliczenia, liczbę okresów waloryzacyjnych oraz maksymalną granicę wartości zmiany wynagrodzenia.
Konieczna współpraca Zamawiającego i Wykonawcy
Pomimo ciążących na Zamawiającym obowiązkach oraz otwartość na wzrost kosztów jakie przyjdzie mu ponieść w związku z ewentualnym wzrostem cen nie jest tak, że wyłącznie Zamawiający ponosi koszty zmian na rynkach. Zamawiający i Wykonawca wybrany w postępowaniu o udzielenie zamówienia zobowiązani są współdziałać przy wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego, w celu należytej realizacji zamówienia.
Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, KIO wskazała, że zarówno Zamawiający jak i Wykonawca, obowiązany jest uważać na uzasadniony interes kontrahenta. Nie powinien czynić nic takiego, co by komplikowało, hamowało lub utrudniało wykonywanie zobowiązania. Powstrzymanie się przed takimi działaniami zawsze obarcza strony.
W związku z powyższym Zamawiający, przygotowując dokumentację postępowania powinien ustanowić takie warunki udziału w nim i zasady wykonywania zamówienia, aby z jednej strony nie naruszał praw Wykonawców do możliwości brania udziału w postępowaniu, z drugiej strony spowodował takie warunki wykonywania zamówienia, aby było możliwe pełne współdziałanie stron podczas jego realizacji.
Podsumowanie
Prawo zamówień publicznych przewiduje mechanizm chroniący Wykonawców przed nagłym wzrostem kosztów wykonania zamówienia.
Zamawiający ma prawo oczekiwać od Wykonawcy, że jego zachowanie nie będzie komplikowało, hamowało czy utrudniało wykonania zamówienia. Może oczekiwać także działania Wykonawcy na rzecz zrealizowania zamówienia na warunkach ustalonych w umowie.
Prawnicy kancelarii Szołajski Legal Group od lat pomagają wszystkim stronom postępowania o udzielenie zamówienia. Potrzebujesz fachowej pomocy jako Zamawiający, Wykonawca czy w postępowaniu odwoławczym przed KIO? Skontaktuj się z nami.
