Prawo zamówień publicznych przewiduje możliwość podziału zamówienia na części przez Zamawiającego. Uprawnienie to nie jest jednak nieograniczone. Uchwała KIO/KD 19/21 z 14 października 2021 r. dotyczy właśnie niedozwolonego podziału zamówienia.
Na wstępie Izba wskazała generalną zasadę, jaką powinien kierować się Zamawiający przygotowując postępowanie o udzielenie zamówienia. Odnosi się ona do zakazu dzielenia zamówienia w sposób, który skutkowałby uniknięciem stosowania przepisów ustawy. Istotą tej zasady jest dyscyplinowanie Zamawiającego do racjonalnego, celowego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych, w zgodzie z przepisami ustawy o finansach publicznych. Stosownie do wskazanej ustawy zakazane jest zaniżanie wartości zamówienia, bądź przez nieuprawniony jego podział, bądź przez wybranie takiego sposobu obliczenia jego wartości, który w sposób celowy doprowadziłby do jego zaniżenia.
Powyższe działanie Zamawiającego ma prowadzić do obniżenia wartości zamówienia poniżej progów, od których obowiązkowe jest stosowanie przepisów ustawy prawo zamówień publicznych – 130 000 zł lub 30 000 euro. W celu przeciwdziałania takim praktykom PZP przewiduje, że co prawda Zamawiający może podzielić jedno zamówienie na kilka części i prowadzić dla nich odrębne postępowania, jednak wartością zamówienia będzie łączna wartość wszystkich jego części.
Trzy tożsamości wykażą niedozwolony podział zamówienia
We wspomnianej uchwale Izba odniosła się do sytuacji, kiedy Zamawiający utrzymuje, że nie doszło do podziału zamówienia tylko do kilku, niezależnych od siebie zleceń. W celu ustalenia czy mamy do czynienia z podzielonym zamówieniem należy zbadać trzy tożsamości: przedmiotową, czasową i podmiotową.
1. Tożsamość przedmiotowa
Tożsamość przedmiotowa będzie występować, kiedy złożone zamówienia będą dotyczyć tych samych przedmiotów. Ich przeznaczenie musi być takie samo, a więc zachodzi między nimi zbieżność techniczna i związek funkcjonalny. Nie możemy mówić o dwóch różnych przedmiotach w przypadku, np. budowy mostu i osobnego zamówienia na barierki do tego mostu.
2. Tożsamość czasowa
Poza związkiem funkcjonalnym pomiędzy takimi zamówieniami, dodatkowe znaczenie ma również zaistnienie związku czasowego. Zachodzi on wówczas, gdy funkcjonalnie powiązane ze sobą zamówienia mają być nabywane w dającej się przewidzieć, określonej perspektywie czasowej. Taka sytuacja wystąpi również, kiedy termin realizacji poszczególnych zamówień będzie taki sam lub bardzo zbliżony, a każde z zamówień zostanie zlecone tego samego dnia.
3. Tożsamość podmiotowa
O tożsamości podmiotowej mówimy, gdy zamówienia są realizowane przez tego samego Wykonawcę lub, kiedy na rynku funkcjonują podmioty specjalizujące się w wykonywaniu wszystkich ze zleconych zamówień jako jednego. Wracając do przykładu budowy mostu: oczywistym jest, że na rynku istnieją Wykonawcy specjalizujący się w kompleksowym wykonywaniu takich zamówień, przez co podział zamówienia na kilka jest nieuzasadniony.
Na koniec Izba zauważyła, że obowiązek łącznego szacowania wartości tożsamych przedmiotowo zamówień nie oznacza, że całość zamawianego przedmiotu zamówienia musi być udzielona w ramach jednego postępowania i wykonana w ramach jednej umowy przez tego samego Wykonawcę.
Jednak dla przeprowadzenia odrębnych procedur poszczególnych części, konieczne jest zsumowanie ich wartości i zastosowanie dla każdej z tych części przepisów właściwych dla wartości całego zamówienia.
Podsumowanie
Z odrębnymi zamówieniami będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy ich przedmiot zamówienia ma inne przeznaczenie lub nie jest możliwym jego nabycie u tego samego Wykonawcy.
W pozostałych przypadkach będziemy mieli do czynienia z jednym zamówieniem podzielonym na części, a każda z tych części może być wykonana przez innego Wykonawcę.
Wartością zamówienia będzie jednak suma wszystkich jego części i do każdej z nich stosuje się przepisy stosowanie do wartości całego zamówienia.
