Jeden z ostatnich wyroków KIO z 2020 r. dotyczył kwestii, kiedy Zamawiający może zdecydować się na powierzenie zamówienia z wolnej ręki osobie prawnej, zgodnie z art. 67 PZP. Pojawiły się jednak wątpliwości, czy artykuł ten zamyka katalog wymagań jakie musi spełniać osoba prawna, aby móc jej powierzyć realizację zamówienia oraz czy nie stanowi to naruszenia zasady uczciwej konkurencji.

Art. 67 PZP wymienia przesłanki udzielenia zamówienia z wolnej ręki. Dla omawianej sprawy kluczowy jest ust. 1 pkt 12 tej ustawy, określający szczegółowe przesłanki, których spełnienie pozwala na powierzenie zamówienia z wolnej ręki osobie prawnej.

Aby osoba prawna mogła realizować zamówienie z wolnej ręki muszą zostać łącznie spełnione trzy przesłanki. Po pierwsze dana osoba prawna musi być kontrolowana przez Zamawiającego. Dalej, ponad 90% działalności kontrolowanej osoby prawnej musi dotyczyć wykonywania zadań powierzonych jej przez Zamawiającego. Trzecia przesłanka stanowi, że w kontrolowanej osobie prawnej nie ma bezpośredniego udziału kapitał prywatny.

Dodatkowo powyższe przepisy mają zastosowanie tylko w sytuacji, kiedy Zamawiającym jest jednostka sektora finansów publicznych, państwowa jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej lub podmioty kontrolowane lub opłacane powyżej 50% przez poprzednie dwa podmioty.

W wyroku z 16 grudnia 2020 r. (sygn. akt KIO 3069/20) Izba rozstrzygnęła, że przytoczone wyżej przepisy stanowią katalog zamknięty i ich spełnienie wystarczy do prawidłowego przekazania realizacji zamówienia. Co więcej KIO zaznaczyła, że powyższe rozwiązanie stanowi wyjątek od zasady prymatu trybu najbardziej konkurencyjnego. Dlatego wybór takiego podmiotu prawnego na Wykonawcę nie stanowi naruszenia zasady uczciwej konkurencji.

Wnioski

Określeni w ustawie Zamawiający mogą przekazać zamówienie z wolnej ręki do realizacji kontrolowanej przez siebie osobie prawnej.

Jest to wyjątek od zasady pierwszeństwa przetargów nieograniczonego i ograniczonego.