Prawo zamówień publicznych dopuszcza, aby Zamawiający wykluczył z postępowania o udzielenie zamówienia Wykonawcę, który wprowadził go w błąd. Dojść do wykluczenia może, kiedy stwierdzono zawinienie Wykonawcy. W wyroku KIO 839/21 Izba wskazała na czym ta wina może polegać.

Nie powinno budzić wątpliwości, że Wykonawca ponosi odpowiedzialność w sytuacji winy umyślnej – a więc, kiedy świadomie wprowadzał Zamawiającego w błąd. Jednak, zgodnie z przytoczonym wyrokiem z 4 maja 2021 r., podstawą do wykluczenia Wykonawcy może być także działanie spowodowane winą nieumyślną.

Dwa powody winy nieumyślnej 

Izba wskazała, że wina nieumyślna występuje pod dwiema postaciami. Lekkomyślność jest działaniem w sytuacji, kiedy osoba przewiduje skutki swoich działań, jednak bezpodstawnie przypuszcza, że ich uniknie. Niedbalstwo natomiast zachodzi, kiedy podejmująca działania osoba nie przewiduje skutków swoich działań, chociaż powinna i mogła je przewidzieć.

Problem niedbalstwa jest bardziej skomplikowany, gdyż pojawia się tutaj aspekt subiektywny – możliwość przewidzenia skutków swojego działania. W tym miejscu Izba wskazała na regulacje określone w k.c. dotyczące niedbalstwa, co do których wypowiedział się Sąd Najwyższy. Zgodnie z orzeczeniami SN przypisanie określonej osobie niedbalstwa jest uzasadnione tylko wtedy, gdy osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego dla niej miernika należytej staranności.

Czym jest należyta staranność?

Wzorzec należytej staranności ma charakter obiektywny i abstrakcyjny, jest ustalany niezależnie od osobistych przymiotów i cech konkretnej osoby. Jednocześnie zarazem dotyczy obowiązków dających się wyegzekwować w świetle ogólnego doświadczenia życiowego, konkretnych okoliczności, a w przypadku profesjonalisty w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Za profesjonalistę należy uznać, co do zasady, Wykonawcę ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego. Należyta staranność profesjonalisty nakłada na Wykonawcę, który składa ofertę, dokumenty i oświadczenia we własnym imieniu, aby upewnił się, czy deklarowany w nich stan rzeczy odpowiada rzeczywistości.

Podsumowanie 

Wykonawca ponosi odpowiedzialność za działania, które wynikają z jego winy zarówno umyślnej jak i nieumyślnej. Formami winy nieumyślnej są niedbalstwo i lekkomyślność.

W przypadku niedbalstwa bada się odbieganie działania osoby od miernika należytej staranności. Jest on zaostrzony w przypadku działania profesjonalistów.

Co do zasady, Wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia jest profesjonalistą.